Toezicht op niet-geregistreerde verkooppunten: waarom het zo belangrijk is

“Er zijn veel mogelijkheden om als consument biologische producten te kopen, zowel in een winkel als webshop” vertelt Menks. “Om de betrouwbaarheid van de biologische status van deze producten te borgen, inspecteert en certificeert Skal bedrijven. Agrarische en verwerkende bedrijven worden al tientallen jaren door Skal gecertificeerd. Verkooppunten worden sinds enkele jaren gecertificeerd,” gaat Menks verder “voor fysieke verkooppunten (dus niet de webshops) geldt een uitzondering op de certificatieplicht. Wanneer er alleen voorverpakte producten worden aangeboden in de winkel en de winkel zelf geen handelingen uitvoert aan biologische producten is de winkel niet certificatieplichtig. De borging van de biologische status van deze voorverpakte producten heeft namelijk al in de keten ervoor plaatsgevonden (daar waar deze verpakt zijn)."

Verkooppunten die losse biologische producten verkopen of handelingen aan biologische producten uitvoeren zijn wel certificatieplichtig en horen zich aan te melden bij Skal. “Hier speelt het risico dat een conventioneel product kan worden verwisseld met een biologisch product of andersom. Een ander aspect is hoe het verkooppunt zijn producten aanprijst, is het voor de consument duidelijk wanneer die biologisch of conventioneel koopt? Onterecht verwijzen naar biologisch leidt tot misleiding van de consument en financieel voordeel van de overtreder” aldus Menks.

“Bedrijven melden zich aan bij Skal als zij biologische activiteiten gaan ondernemen, zo ook de verkooppunten. Verkooppunten die zich níet aanmelden bij Skal, gaan er dus vanuit dat ze niet certificatieplichtig zijn. Volgens de bio-wetgeving moet Skal hier ook toezicht op houden. Als toezichthouder verifiëren wij tijdens de inspectie of deze winkels inderdaad geen certificatieplichtige activiteiten hebben en zich dus terecht niet hebben aangemeld.”

“Toezicht is belangrijk, om aan te tonen dat verkooppunten voldoen aan de bio-verordening. Er zijn bedrijven die niet op de hoogte zijn van de certificatieplicht, en dus niet weten dat ze zich onder het toezicht van Skal moeten stellen. En er zijn bedrijven die willen zich niet aanmelden. Wij zijn er om de ondernemers te controleren en de certificatieplicht te handhaven. Ondernemers moeten zich aanmelden of ze moeten hun bio-activiteiten staken” aldus Vanderstalle.

Hier betreft het dus geen periodieke inspectie? “Nee,” zegt Menks, “het is een verificatie-inspectie."

Als consument moet je erop kunnen vertrouwen dat, zodra ergens biologisch op staat, dat het ook daadwerkelijk biologisch is. Ons toezicht draagt daaraan bij.

Hoe verloopt zo’n inspectie en waarom vindt inspecteur Vanderstalle het leuk om te doen? "Ik leg aan de winkelier uit wat ik kom doen: toezicht houden op de biologische productstroom, voor de betrouwbaarheid van een biologisch product voor de consument. We lopen gezamenlijk een rondje door de winkel en ik probeer verbinding te maken door laagdrempelige vragen te stellen. Winkeliers vertellen over het algemeen graag over hun bedrijf. Ik probeer de winkelier bewust te maken van wat ze moeten als ze bio verkopen. Ook vertel ik het als ze de zaken netjes op orde hebben. Zo niet, dan geef ik aan wat er niet voldoet en dat er op dat moment nog geen beslissingen genomen worden, maar er nog wel een paar stappen achteraankomen. Dit moet je wel op een menselijke manier uitleggen, een stuk bewustwording meegeven. Het contact wat je hebt met een winkelier vind ik het leukst.”

Wanneer het voor de inspecteur niet mogelijk is om zich te melden bij de winkelier, kan de inspecteur toch gewoon zijn beoordeling uitvoeren, er is voor dit soort inspecties namelijk geen handtekening nodig. De beoordeling gaat volgens Menks hoofdzakelijk om twee punten. “Als eerste, vinden er certificatie-plichtige activiteiten plaats? Denk hierbij bijvoorbeeld aan de verkoop van losse/onverpakte biologische producten, het afbakken van brood of het snijden en (voor)verpakken van vlees en zuivel. En ten tweede, worden er verwijzingen gedaan die de consument kunnen misleiden? De observatie wordt vastgelegd en mocht de inspecteur iets zien waarvan die denkt dat wij als toezichthouder hier iets mee moeten, dan worden er foto’s toegevoegd aan de registratie.”

Vanderstalle vult aan: “99% van de winkeliers doet het niet bewust. Tijdens mijn inspecties geef ik dan ook veel uitleg over de regelgeving aan winkeliers.”

Maar wat als blijkt dat een winkel zich onterecht niet heeft aangemeld? Menks: “De winkel ontvangt een attendering, dit is een officiële waarschuwingsbrief waarin staat dat we hebben geconstateerd dat het zich niet houdt aan de certificatieplicht. Dit is een afwijking van de biologische regelgeving. Wij vragen de winkel om herstel uit te voeren; dit betekent ofwel aanmelden bij Skal, of stoppen met de biologische (certificatie-plichtige) activiteiten. Indien een winkel kiest voor de laatste optie, dan bezoeken wij de winkel later nogmaals om te beoordelen of er daadwerkelijk geen certificatie-plichtige activiteiten meer plaatsvinden.”

Wat zijn de plannen voor 2024? “Elk jaar maken we een plan. Vorig jaar waren we gericht op zelfstandigen, dit jaar bezoeken we een mix van winkelketens en zelfstandige winkels die zich niet hebben aangemeld. Omdat we nu al een paar jaar bezig zijn, hebben we ook al flink wat meldingen binnengekregen over verkooppunten die zich mogelijk niet aan de certificatieplicht houden en hebben we ook al heel wat winkels bezocht en geattendeerd, die winkels moeten we ook weer controleren. Dit jaar worden 250 verkooppunten gecontroleerd. Het toezicht op niet aangemelde bedrijven, waaronder verkooppunten, wordt gefinancierd door het ministerie van LVVN. De kosten van dit toezicht worden niet doorberekend aan de bedrijven die zich wel correct hebben aangemeld.”